Je kunt altijd herbeginnen C (2013)

De parabel van de verloren zoon is toch wel een van de bekendste thema’s uit het evangelie.

Hoeveel maal zou dit thema al niet geschilderd, gespeeld, verfilmd, verteld geweest zijn?

Het gekke is ook dat we het verhaal meestal maar half lezen. We breken het af bij het “happy end”, als de jongste zoon weer thuis is en als het feest begonnen is. In de stijl van “En ze leefden lang en gelukkig.”

Het gekke is ook dat er enkel sprake is van een vader en zijn 2 zonen in het verhaal. Juist in de week van de nationale en internationale vrouwendag wordt er over een moeder niet gesproken. Tekenend voor onze kerk.

Toch wil ik u vandaag wijzen naar de houding van de zogezegd voorbeeldige oudste zoon.  

Vooraf zou ik graag eens met een loopmicro tot bij ieder in de kerk komen en je de vraag stellen, niet “welke van die 2 zonen vind je de braafste of de beste?”, maar wel “Wie van de 2 vind je de meest sympathieke?”

De uitslag van de stemming zou wellicht heel uiteenlopend zijn. Ik probeer even te raden waarom je voor de oudste of de jongste kiest.

Sommige mensen hebben ongetwijfeld last met het gedrag van de jongste zoon.

Terecht!

Wat hij gedaan heeft is verschrikkelijk. Hij eiste van zijn vader niet alleen de verdeling van de erfenis, maar zelfs het vruchtgebruik ervan, wat je normaal pas krijgt als je ouders gestorven zijn. Zijn verzoek betekent dat hij de dood van zijn vader wil. Dat gebeurt op onze dagen nog: kinderen die het bezit van hun ouders opeisen vooraleer ze gestorven zijn. Of mag ik dat niet zeggen?

Maar bij die jongste zoon is er nog meer: “Hij vertrok naar een ver land”, staat er in het evangelie. Dat verre land is de wereld waar alles wat thuis als heilig werd beschouwd, geminacht wordt. Het is het land waar de waardes van thuis, de fundamentele normen, niet aanwezig zijn en waar je uitgebuit wordt totdat uw geld op is.

Terecht hebben vele mensen in de kerk niet gekozen voor die jongste zoon.

Toch ben ik ervan overtuigd dat velen een zekere sympathie hebben voor die jongste, voor die losbol, die nochtans een schande was voor zijn goed menende vader en zijn brave oudste broer. Waarom die sympathie?

Omdat de jongste op een bepaald moment tot het besef kwam dat zijn wangedrag tot niets dan doffe ellende leidde, hij keek zelfs hongerig naar het eten van de varkens, voor de joden de meeste onreine dieren die je niet mag aanraken, laat staan naar hun eten uitkijken. We voelen sympathie omdat hij tot oprechte inkeer en berouw kwam en aan zijn vader vergeving vroeg. In zijn verlorenheid steekt inderdaad nog iets sympathieks.

Het verloren-zijn van de oudste zoon is moeilijker thuis te brengen. Hij deed immers alles wat goed en verstandig was. Hij was gehoorzaam, plichtbewust en hij werkte hard op de boerderij van zijn vader. De mensen prezen hem om zijn voorbeeldig gedrag. Naar buiten toe was hij zonder fouten.

Maar, geconfronteerd met de vreugde en vergevingsgezindheid van zijn vader bij de terugkeer van zijn losbandige broer, barstten duistere krachten in hem los. Hij trok een lip op omdat er iets goeds gebeurde.

Dit is eigen aan ons, mensen, we trekken te snel een lip op en kunnen niet blij zijn als mensen iets goed doen.

De oudste zoon trok een lip omdat hij niet verdragen kon dat zijn vader aan zijn losbandige broer vergeving schonk en een nieuwe kans gaf. Wrok en vreugde gaan nooit samen.

De oudste zoon trok een lip op uit misnoegdheid omdat hij meende dat anderen niet dankbaar waren voor zijn voorbeeldig leven. Misnoegde mensen zijn altijd onsympathiek.

Er was ook een zekere jaloersheid. Hij was een beetje jaloers op zijn jongste broer die van het leven tenminste geprofiteerd had.

Daarom kan ik me best voorstellen dat bij een stemming in de kerk over wie van de 2 zonen de sympathiekste is, de oudste misschien niet zo hoog zou scoren. Terecht!

Of de oudste zoon op het feest van zijn jongere broer aanwezig was, vertelt het evangelie niet. Ik vrees dat hij met zijn pruilmondje buiten bleef staan. Dat is jammer.

De grote vraag is: Wie ben jij? De jongste zoon met zijn liederlijk verleden, maar bewust van zijn stommiteiten? Of de zelfgenoegzame oudste met zijn dikke onderlip?

En dan komen we terug naar de realiteit van vandaag. In Oeganda, in onze vastenactie, wordt er niet gesproken over te twist tussen de zonen, neen, het zijn de vrouwen die vooraan staan en het land bewerken.

Zij waren het slachtoffer van een verspillende levensstijl. Niet alleen van individuen maar van een verzetsleger waartegen men 20 jaar lang strijd gevoerd heeft. Strijd om zogezegd een staat op te richten gebaseerd op de bijbelse 10 geboden.

Maar ze waren ook slachtoffer van landen die té rijkelijk gebruik gemaakt hebben van hun aarde, hun ondergrond, en het voortbestaan ervan bedreigen.

De hak er in, niet alleen voor het onkruid maar ook voor de mentaliteit. De ommekeer bij hen, maar ook een kans om de wereldgemeenschap te herstellen.

Financiële solidariteit is delen van wat ons rijkelijk gegeven is. Dat kunnen we straks bewijzen.

En dit alles zonder vooringenomenheid voor iemands afkomst of uitzicht. Ik verduidelijk mij met een laatste vergelijking.

Een bekende spreker toonde aan zijn toehoorders een briefje van € 50 vóór hij zijn conferentie begon vraagt hij: ‘Wie heeft dit graag?’

Iedereen stak zijn hand op.

Toen zei hij:

‘Ik ga dat briefje van € 50 aan iemand van jullie geven.

Maar laat mij er eerst nog wat mee doen.’

Hij verkreukelde het biljet en vroeg: ‘Wie wil dit briefje nog?’

De handen gingen in de lucht.

‘Goed, akkoord!

Maar wat zeg je als ik er dit mee doe?’

Hij gooide het biljet op de grond, vertrappelde het zo erg met zijn voeten, dat het helemaal besmeurd was.

Toen vroeg hij: ‘Wie wil dit biljet nog?’

Vanzelfsprekend stak iedereen de hand op!

Toen zei hij:

‘Vrienden, onthoud uit wat ik met dit briefje gedaan heb, deze les.

Je wilt dat briefje nog altijd.

Omdat het besmeurd is, is het niet van waarde veranderd.

Dit is met mensen ook zo: meerdere keren in uw leven wordt ge gekrenkt, afgeschreven, vertrapt door de mensen, of door de gebeurtenissen in je leven. …

…dan heb je de indruk dat je niets meer betekent.

Maar in de ogen van wie je liefhebben ben je niet veranderd . (de liefde voor het 50€ briefje verandert ook niet)

Welnu, de waarde van een mens hangt niet af van wat je doet of niet doet.

Je kunt altijd herbeginnen en uw doel bereiken omdat je in wezen blijft wie je bent.

Zo stond ik deze week, op een koude ochtend, in de lift van voetgangerstunnel naast een man met een versleten muts op, een versleten jas en een nog meer versleten broek. Hij droeg sloefen waar ik thuis mee rondloop, zonder kousen. Een schamele fiets en 1 plastiek zakje. Waarschijnlijk al zijn bezittingen.

Ik dacht, maar dit is de verloren zoon….daar moet ik zondag over preken. Hij is hier bij ons. Hij loopt hier rond.

Ik heb hem niet aangesproken, maar wel een glimlach gegeven, en dat deed hem zichtbaar goed.

Toch deze conclusie:

Er zijn zo veel verloren zonen in onze omgeving maar gelukkig zijn er ook goede vaders en moeders die hen terug opvangen.

Naar een idee van Gabriël Buyse en Guy Claus