Vervuld van de heilige Geest (2010)

 

 

Bij zijn wekelijkse audiënties heeft Paus Benedictus aanvankelijk nog enkele catecheses gebruikt die van zijn voorganger waren.  Diens laatste catechese waren aan de psalmen gewijd.  Daarna begon deze paus met een eigen cyclus, waarin hij de geschiedenis van de kerk overloopt aan de hand van enkele grote figuren.  Hij schetst wie ze zijn en geeft weer wat ze voor het heden betekenen. 

Nadat hij over de twaalf apostelen gesproken had, kwam Stefanus aan de beurt.  Deze is de eerste martelaar, ons bekend uit de Handelingen van de apostelen.   Lucas besteedt twee hoofdstukken aan Stefanus.  Stefanus behoort tot een groep van zeven "mannen van goede faam, vol van geest en wijsheid."  Zij werden door de apostelen in een vergadering van christenen uitgekozen en aangesteld om te zorgen voor de behoeftigen, op de eerste plaats de weduwen.  Niet alles was rimpelloos in de nieuwe Jezusbeweging en er waren wrijvingen tussen de Hebreeuwse christenen en de Griekssprekende.  Problemen waarvoor oplossingen moesten worden gezocht en ook werden gevonden. 

Stefanus is als eerste vermeld in de rij van de zeven als man "vol geloof en heilige Geest."  De diakens, een benaming die niet helemaal overeenkomt met wat later de vaste instelling van het diaconaat werd, hebben vooral een opdracht voor het dienstbetoon, de caritas.  Ze blijven tevens begaan met de verkondiging.  Stefanus behartigde deze volgens Lucas met grote bekwaamheid.  De tegenstanders kunnen moeilijk op tegen zijn wijsheid en geestkracht.  Zij beschuldigen hem ervan tegen Mozes en tegen God te zijn.  Stefanus houdt een lange redevoering en gebruikt een redenering, waar de tegenstanders niet mee instemmen.  Hij geeft immers een christelijke lezing van de Schriftteksten.  Hij geeft een nieuwe interpretatie van Mozes en zelfs van de Goddelijke Wet.  Hij herleest het Oude Testament in het licht van de verkondiging van Jezus' dood en verrijzenis.  Die visie beantwoordt ten volle aan deze van Lucas in zijn evangelie.  Hij is het procédé van de Emmaüstocht de geest toegankelijk maken voor de Schriften, zodat de lezer en toehoorder de weg verstaan van het lijden, sterven en verrijzen van Jezus.  Wanneer Stefanus tegenover de woedende en kwade aanvallers beweert dat hij Jezus ziet in de heerlijkheid van de mensenzoon, staande aan Gods rechterhand, klaar om hem te onthalen, dan is de maat vol.  Dit gaat in tegen hun visie op de éne God. 

Stefanus wordt dood gemarteld.  Hebben zij hem eerst voor een gerechtshof geleid of heeft de menigte hem gelyncht?  In zijn sterven gelijkt Stefanus op de gekruisigde Jezus.  Zoals Jezus vertrouwt hij zijn geest toe in Gods handen en schenkt hij vergiffenis aan zijn moordenaars (Lc. 23,34.46).  Het gebed van Stefanus is tot Jezus gericht.  Een primeur in de Handelingen.  Vervuld van de Heilige Geest staart hij naar de hemel, hopend op hulp van hierboven.  De Geest helpt, maar redt daarom nog niet zijn leven.  Dat had Jezus al voorzegd: "Heb geen angst voor wie het lichaam kunnen doden, maar niet de ziel."  De hulp die Stefanus ontvangt is dat hij een visioen heeft en Jezus ziet staan.  Een hulp die ongetwijfeld een aantal ter dood veroordeelden in hun laatste uren hebben ondervonden.  We kunnen denken aan het getuigenis van de Duitse priester Franz Stock (1904-1948) die als Duitse gevangenisaalmoezenier in Frankrijk velen heeft bijgestaan (Raymond Loonbeek, Franz Stock, La fraternité universelle).  Gods hulp komt bij de martelaar Stefanus, die sterft als man van geloof en liefde.  Dit onderstreept Calvijn in zijn commentaar op de verzen Hnd. 7,59-60.  

Lucas vernoemt hier voor het eerst Saulus (Hnd, 7,58), die van vervolger een apostel van het evangelie werd.  De dood van Stefanus, waarvan hij getuige was en die hij aanvankelijk wellicht heeft goedgekeurd, heeft een rol in zijn ommekeer.  "Dit laat ons de wonderdaden van de Goddelijke Voorzienigheid zien.  Saul, hardnekkig tegenstander van het visioen van Stefanus, herneemt na zijn ontmoeting met de verrezen Christus op de weg van Damascus, de christologische lezing van het Oude Testament die de eerste martelaar ervan gaf, en hij verdiept en vervolledigt ze, en wordt zo de "apostel van de volken". De Wet is vervuld, zo leert hij, in het kruis van Christus.  En het geloof in Christus, de gemeenschap met de liefde van Christus, is de ware vervulling van heel de Wet.  Dat is de inhoud van de prediking van Paulus.  Zo toont hij aan dat de God van Abraham de God van allen wordt.  En allen die in Jezus Christus geloven, worden als zonen van Abraham, deelgenoot van Zijn beloften.  In de zending van de heilige Paulus komt het visioen van Stefanus tot voltooiing."  

Paus Benedictus wijst op een andere belangrijke boodschap van Stefanus.  "Zijn geschiedenis leert ons dat men het sociale engagement van de naastenliefde nooit mag scheiden van de moedige verkondiging van het geloof.  Zo verkondigt hij met de naastenliefde, de gekruisigde Christus, tot op het punt dat hij het martelaarschap aanvaardt.  Naastenliefde en verkondiging gaan steeds samen.  De heilige Stefanus spreekt ons vooral over Christus, de gekruisigde en verrezen Christus als centrum van de geschiedenis en van ons leven.  Wij kunnen begrijpen dat het kruis steeds centraal blijft in het leven van de Kerk en tevens in ons persoonlijke leven.  In de Kerkgeschiedenis zullen lijden en vervolging nooit ontbreken.  Het is juist de vervolging die, volgens een bekende zin van Tertullianus, voor de nieuwe christenen een bron van zending wordt: "Wij vermenigvulden ons telkens we weggemaaid worden.  Het bloed van de christenen is zaad" (Benedictus XVI, 10 januari 2007)   Moge de heilige Stefanus ons leren dat Christus ook in moeilijke momenten aanwezig blijft.