Kom vlug naar beneden

Zacheüs wou Jezus zien.  Wou hij hem ook ontmoeten? 

Het is de verrassing van die dag dat Jezus Zacheüs ziet en bij hem in zijn huis wil zijn.  Dit zijn drie belangrijkste elementen in dit geliefd verhaal.  Jezus ziet de hoofdambtenaar.  Hij noemt hem bij name en acht hem aldus als mens.  Jezus wil bij Zacheus te gast zijn.  "Nu","heden" zonder voorwaarden neemt hij Zacheüs zoals deze is. 

Het is alweer het evangelie van de omgekeerde wereld.  Zacheüs wou Jezus zien en had wellicht het verlangen hem te ontmoeten.  Maar het is vooral Jezus die op zoek is naar Zacheüs.  God is de eerste om ons te zien.  Hij is die vader, die op zijn zoon wacht en hem reeds van verre af ziet aankomen (Lc. 15,20). 

In het verhaal is er echter een spelbreker.  De menigte is als een scherm tussen Jezus en Zacheüs.  Zij belet dat deze Jezus kan zien, zij houdt niet van Zacheüs en doet ook niets om deze man, klein van gestalte, vooraan te laten.  De menigte weert de kleine, de gehandicapte, de mens met slechte faam, zoals zij kort te voren in hetzelfde Jericho de blinde bedelaar had verhinderd tot Jezus te spreken.  Bij de blinde en bij de tollenaar is de menigte een hinderpaal in het contact van Jezus met deze twee mensen.  De menigte mompelt en mort als Jezus bij die man binnengaat.  Het is of Jezus daardoor zijn krediet verliest.  Weet hij niet dat die man slecht aangeschreven staat?  De menigte denkt zoals Simon, de Farizeeër.  Weet Jezus dan niet dat die vrouw een zondares is (Lc. 7,39)?  Jezus gaat echter telkens tegen stroom in.  Wie voor hem kiest, vaart met hem in diezelfde richting.

 Voor de eerste christenen onderstreept Lucas vooral met zijn verhaal dat Jezus gekomen is voor zondaars, niet voor de gezonden (Lc. 5,32).  Het is de kern van zijn evangelie.  Hij bezoekt zijn volk om het heil en redding te brengen.  Lucas zet hiermee nog eens in de verf wat Jezus doet.  "Wie een leven redt, redt de ganse mensheid" (Talmoed).  Het Rijk Gods onthaalt in Jericho twee mensen (de hoofdambenaar en de blinde) die er wegens hun ziekte of hun beroep van uitgesloten leken.  Telkens geschiedt het heil.

Onverwachte ontmoetingen.  Missio heeft in ons land tijdens enkele oktobercampagnes rond dit thema gewerkt.  Hoe en waar hebben we mensen leren kennen?  In welke mate heeft die ontmoeting ons beïnvloed?  Een koppeltje is getrouwd.  Hun eerste ontmoeting was bij een kleine botsing op het skiveld.  De ontmoeting brengt een lang proces op gang.  "De Heer heeft mij gezien en onvrwacht ben ik opnieuw geboren en getogen" (ZJ.559).  Heel dikwijls spreekt Lucas over de blik van Jezus. 

Bij een tentoonstelling in het pand van de oblaten te Aix over extreme armoede schreef ik een aantal teksten over.  Zij hebben betrekking op de waardering en erkenning van de arme.  De man en de vrouw, die onze wegen kruisen, maar die we niet ontmoeten  (Benabar, Voir sans être vu).  Mensen wonen in hetzelfde appartement, gebruiken dezelfde lift.  Ontstaat er een gesprek?

« Le premier pas vers la dignité c'est saluer les gens ».  De eerste stap om iemands in zijn waardigheid te erkennen, dit is hem/haar groeten. 

In de ontmoeting van Jezus met Zacheüs heeft Lucas oog voor de armen.  Met dit verhaal toont hij ons een rijke, die na zijn bekering, de armen ondersteunt.  Zoals Levi (Lc. 5,27) is Zacheus een tollenaar.  Waar Levi alles verlaat, blijft Zacheüs verder bij zijn stiel, maar hij doet het van dan af aan anders.  Zijn ontmoeting met Jezus leidt bij hem tot een soort fiscale amnestie.  Hij zal met zijn bezit voortaan de armen helpen.  Lucas weet dat in de jonge gemeente een aantal welstellende zijn.  Hij is hard voor de rijken.  Hij verwacht althans dat zij met de behoeftigen delen. 

De geschiedenis van Zacheüs is als een tegenhanger van het verhaal van de rijke jongeling (Lc. 18,18-30).  "Dààr gaat het over iemand die 'zuiver' is en de Wet van God trouw heeft onderhouden.  Maar hij faalt, als hem gevraagd wordt afstand te doen van zijn bezit om er de armen mee te helpen.  Zijn tegenspeler is een man die zich weinig gelegen liet aan de Wet van God, maar die heil verwerft door de helft van zijn bezit aan de armen te geven" (G. Bouwman, Met Lukas op weg, Averbode,1976, p.  293).  Zacheüs moest nog wat overhouden om restitutie te doen aan wie hij had bedrogen.

Zien en horen, twee zo belangrijke functies.  Zacheüs was nieuwsgierig.  Hij wou zien.  Van uit zijn oncomfortabele situatie in de wilde vijgeboom kon hij buitenstander blijven.  Maar wanneer Jezus hem roept en tot hem spreekt, dat raakt hem sterk.  Hij is erdoor veranderd.  Jezus brengt Zacheüs terug in de familie.  Hij behoort immers tot het Joodse volk en is van Abrahams geslacht.  Wat menselijker wijze onmogelijk is, laat God bij Zacheüs gebeuren doorheen de ontmoeting met Jezus.  Zacheüs toont dat rijken ook kunnen worden gered.

 "Zalig wie de moed opbrengen hun huis te verlaten, in de boom te klauteren en Jezus te volgen en en met hem op weg gaan" (G. Ravasi, Das Evangelium nach Lukas, Neue Stadt).

Jezus heeft Levi uit zijn huis geroepen om hem te volgen.

Hij heeft Zacheüs uit zijn boom doen klauteren om een nieuw leven te beginnen.

Hij roept ook jou en mij om onze uitkijkpost te verlaten.