Zij kwamen uit het Oosten

Mensen verlaten hun woonst, zij kunnen weken en maanden onderweg zijn om dan toch opnieuw thuis te komen. Wij reizen om te leren en hebben als we keren meer verstand. De mens is al lang op weg. Zo zijn er in alle religies sporen van pelgrimstochten.

Mattheus geeft in het begin van zijn evangelie het verhaal van zoekers onderweg. Ze zien een teken, wagen zich op weg, stellen vragen en komen in Bethlehem bij een kind en zijn moeder, dat zij huldigen als een koning en aan wie zij het beste van zichzelf geven. Ze aanbidden het en geven het geschenken. Langs een andere weg keren zij naar huis terug. Geeft de evangelist daarmee aan hoe onze levenstocht zou moeten zij: op weg gaan naar Christus, hem aanbidden en vanuit deze ontmoeting op een andere wijze terugkeren?

Wat is het land van herkomst van deze wijzen? Kwamen ze uit Perzië, toen een deel van het grote gebied Babylonië. Persepolis was ooit het wereldcentrum tot wanneer het door Alexander de Grote in 331 vóór Christus werd verwoest. Op de ruïnen is de grote muur bewaard met de afbeeldingen van volkeren die koning Darius hun hulde aanbieden. Heeft dit beeld de magiërs uit het Oosten beïnvloed? Of waren het restanten van joods geloof over een ster die eens zou schitteren, die hen aanzetten naar Jeruzalem te trekken? Ziet Mattheus bij de komst van de wijzen een voorspelling van Jesaja in vervulling gaan: “Volkeren komen af uw licht, koningen op de luister van de dageraard (Jes. 60,3)?

Het bezoek van de wijzen wordt echter gevolgd door het bericht van een kindermoord door de wrede koning Herodes. Het kerstverhaal van Mattheus is er een waarin vreugde gedempt wordt door smart en pijn.

Mattheus zal later in zijn evangelie aangeven dat wij Jezus ontmoeten in de naaste dicht bij ons, in wie honger heeft en dorstig is, ziek, naakt, gevangen. Hij zal verkondigen dat Jezus altijd met ons is, want hij is de Emmanuel en hij zendt zijn leerlingen tot het uiteinde van de wereld.

Patroonheiligen van pelgrims

In onze verhalen in het Westen over de wijzen bij de kribbe krijgen deze magiërs en wijzen de gestalte van drie koningen. Zo leven ze in onze verbeelding en gaan door als de eerste pelgrims uit het Nieuwe Testament. Ze worden geëerd als patronen en beschermers van bedevaarders, reizigers en pelgrims.

Paus Franciscus heeft het voorbije jaar van de barmhartigheid verbonden met het pelgrimeren. Wij trokken op naar de tempel van Gods barmhartigheid en stapten door de heilige poort om dan eveneens op een aantal plaatsen binnen het kerkgebouw een kleine bedevaart te doen. Deze toonde ons dan meestal plekken van werken van barmhartigheid. We kregen tegelijkertijd een afbeelding van de Vader met de verloren zoon en hielden halt voor een bezinning bij de Moeder van Barmhartigheid. Paus Franciscus heeft zelf de grote ontmoeting geleid van duizenden jongeren naar Krakau tijdens de wereldjongerendagen.

Het bisdom Antwerpen had een mooi project voorgesteld, een pelgrimstocht langs zeven collegiale kerken, waarin in elk van deze kerken een van de lichamelijke en de geestelijke werken werd uitgelegd.

Geen blijvende woonst

Het pelgrimeren is een deel van een spiritualiteit. Pelgrimeren is niet enkel gaan naar bijzondere plaatsen. Het kan een levenservaring zijn, zoals beleefd in de Keltische spiritualiteit. Het was niet zozeer het optrekken naar een bepaalde plaats, als wel het besef van onderweg te zijn om waar je komt, het goede nieuws te verkondigen. We hebben hier geen vaste woonstede. De mens is een pelgrim, steeds op weg, om aan het einde van de reis thuis te komen bij God. Onze tocht is niet zozeer het halen van kilometers als het bereiken van diepte en innerlijkheid. “Ik ben een pelgrim die de stilte als bestemming heeft” (Eric Galle).

Het pelgrimeren, dit wordt levendig gehouden in een gemeenschap die zich gevormd heeft rondom de abdij van Iona, een eiland in het Noorden van Schotland, waar in 563 de Ierse monnik St. Columba met twaalf gezellen aan land kwam. Vanuit Iona zijn veel missionarissen afgevaren om op het vastenland te missioneren. Iona is van groot belang geweest voor de verspreiding van het christendom. Het is een van de oudste broedplaatsen van het christendom in West- Europa. Onder invloed van de Schotse predikant George MacLeod heeft zich daar in de vorige eeuw een gemeenschap gevormd die gebed en werk nauw met elkaar verbindt.

De Keltische spiritualiteit laat zich wat Iona betreft samenvatten als de drie p’s: presentie (van God), poëzie en pelgrimage.

In het weekprogramma dat de gemeenschap op Iona aanbiedt is er een dag voorzien waarop de deelnemers een pelgrimstocht doen over het eiland. Ze houden daarbij halt bij de baai, waar Sint Columba aan wal kwam.

In het gebedenboek van Iona staat een gebed van Peter Millar, een van de leden van de gemeenschap. Hij richt ons in dit gebed op Christus, onderweg op het pad van de pelgrim.

Christ of the pilgrim path

And of every pilgrim heart,

Thank you for revealing yourself

In stations we prefer to pass by.

 

Christ of the pilgrim path,

You never see us as rich or poor, black or white

Educated or illiterate

but as one family, involved with each other

Walking together in your Spirit of joy.

 

Christ of the pilgrim path,

You recognize our many gifts,

Even when we do not see them ourselves.

May your enabling Spirit fire

our creativity worship and everyday living.

 

Christus, je zijt te vinden op het pad van de  pelgrim en in het hart van elke pelgrim.

Ik dank jou dat jij jezelf te kennen geeft op plekken,

die we geneigd zijn uit de weg te gaan..

 

Christus, stappend op het pad van de pelgrim,

 je bekijkt ons niet als rijk of arm, wit of zwart,

geleerd of ongeletterd.

Jij ziet ons als behorend tot één familie, op elkaar betrokken,

samen stappend in de vreugde van jouw Geest.

 

Christus, pelgrim op pad,

Je erkent onze verscheidenheid van gaven,

zelfs wanneer we ze zelf niet zien,

Moge je Geest onze creativiteit aanvuren

in onze eredienst van lofprijzing en in het leven van elke dag.